Ubezwłasnowolnienie jest instytucją prawa cywilnego, która wpływa na ograniczenie lub pozbawienie w całości zdolności do czynności prawnych danej osoby.
Ubezwłasnowolnienie całkowite w stosunku do określonej osoby jest możliwe, jeżeli wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, nie jest ona w stanie kierować swym postępowaniem. Sąd ustala wówczas opiekuna dla takiej osoby.

Ubezwłasnowolnienie częściowe może dotyczyć 0soby pełnoletniej z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, jeżeli stan tej osoby nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego, lecz potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej spraw.
Dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo ustanawia się kuratelę.